Logoterapia: gdzie szukać odpowiedzi na pytania o sens?

Znajdujesz się na stronie poradni, która już w samej nazwie chce zachęcić Cię i zwrócić uwagę na znaczenie sensu w Twoim życiu oraz życiu innych ludzi. Z tego powodu kilka słów od nas o tym, czym jest logoterapia – terapia sensem.

Upadek stałych wartości

Poszukiwanie sensu w dzisiejszych czasach przybrało zupełnie nowy wymiar. Kiedyś nasi przodkowie budowali swoje życie na trwałych, niezmiennych wartościach, które przez wieki były fundamentem ich świata. Religie i tradycje, zakorzenione głęboko w kulturze, stanowiły stabilny punkt odniesienia. Dziś te niegdyś potężne filary zaczynają się kruszyć pod ciężarem dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości i powszechnego dostępu do wiedzy. Kultura, zwyczaje i systemy religijne tracą swoje dawne znaczenie.

W świecie ciągłych zmian

W dobie ciągłej aktualizacji informacji normy i hierarchie, które kiedyś były nienaruszalne, są teraz nieustannie redefiniowane. Zostaliśmy zmuszeni do przystosowywania się do nowego, co rodzi wyzwania, zwłaszcza w obliczu niepewności, która otacza nas z każdej strony. W tym chaosie informacyjnym trudno nam znaleźć oparcie w jednej ideologii czy doktrynie. Brak ponadczasowych wartości, na których można by polegać, sprawia, że coraz częściej zmagamy się z problemami egzystencjalnymi, nie mając jasnych punktów odniesienia, z którymi moglibyśmy się utożsamiać.
W dzisiejszym świecie musimy sami nadawać sens temu, co nas spotyka i sami decydować, które wartości będą naszymi przewodnikami. Jesteśmy zmuszeni do ciągłego przemyśliwania i aplikowania swoich wartości na nowo, w coraz to innych kontekstach, by nadążyć za światem, który nieustannie się zmienia.

Pragnienie sensu: uniwersalne pytania w różnych etapach życia

W swojej głębi człowiek pragnie prowadzić życie, które uważa za sensowne, a którego efektem jest poczucie bycia szczęśliwym. Nie zawsze jednak tak jest, a z pytaniem o sens spotykają się osoby na różnych etapach swojego życia i w różnym wieku. Jedną z obserwowanych tendencji jest sytuacja młodych ludzi, np. wchodzących w dorosłość, kiedy oddzielają się od rodziny, a ich grupa rówieśnicza przestaje być ich jedynym punktem odniesienia. Zaczynają podejmować własne, niezależne decyzje. Problemem ogólnie powszechnym jest to, że młode osoby nie mogą znaleźć odpowiedzi na swoje pytania oraz nie wiedzą, gdzie ich szukać. Podobne doświadczenia często dotyczą osób starszych, np. przechodzących na emeryturę, przekraczając tę magiczną linię, tempo ich życia zaczyna zwalniać. Pojawia się więcej czasu na refleksję, co prowadzi do bilansu życia. Konfrontując się ze sobą, popadają w różne stany emocjonalne, często kwestionując, jaki to wszystko miało sens i nie wiedząc, jaki jest dalszy kierunek.

Sens: skoro go pragnę, to znaczy, że istnieje

Poszukiwaniu sensu towarzyszą te i inne pytania, które sobie zadajemy, związane z istotą naszego życia, tym, kim jesteśmy, dokąd zmierzamy oraz skąd pochodzimy. Terapeuci logoterapii podkreślają, że sens jest czymś co zawsze w nas jest; skoro go szukamy, przysparza nam tylko trudności jego znalezienie.

Kim jestem? Od ról społecznych do głębszej tożsamości

Próbując odpowiedzieć na pytanie „Kim jestem?”, wiele osób odwołuje się do ról społecznych, które pełnią, np. utożsamiają się z byciem tatą, profesorem, strażakiem czy dobrym kumplem. W jeszcze innych przypadkach ktoś zaczyna wymieniać wszystko, co lubi robić, określając się przez pryzmat tych aktywności i identyfikując się z czynnościami, które wykonuje. Jednak w pytaniu o to, kim jestem, ważne jest, aby w ogóle wiedzieć, że jestem – podkreślają terapeuci logoterapii. Wewnątrz nas istnieje coś więcej niż potrzeba samorealizacji i samorozwoju skoncentrowana na nas samych. To coś zaczyna się tam, gdzie próbujemy otworzyć się na coś większego od nas i naszego indywidualnego „ja”.

Przekraczanie siebie: sens jako otwieranie się na innych

Osoba, która odkryła i pielęgnuje swój wymiar duchowy, poszukuje sensu nie tylko dla siebie, ale także dla innych. Skupienie wyłącznie na własnym komforcie może nas ograniczyć, uniemożliwiając przekroczenie granic własnego ego i głębszego przeżywania. Aby zobaczyć pełny obraz, musimy poszukiwać sensu w różnych sytuacjach, dostrzegając świat, który nie składa się tylko z nas samych, ale z całej sieci ludzkich powiązań.
Idealnym przykładem tej idei jest historia pewnego mężczyzny, który trafił do więzienia za zabójstwo. Podczas transportu na wyspę, gdzie miał odbyć karę, łódź, na której płynął, zaczęła tonąć. W obliczu katastrofy mógł uciec i uratować tylko siebie, ale wybrał inną drogę. Zamiast szukać sposobu na uniknięcie kary, uratował dziesięć osób, w tym również siebie. Ten akt nie tylko przyniósł mu ułaskawienie, ale przede wszystkim pokazał, że można odnaleźć głębszy sens, służąc innym. Jego wybór był dowodem na to, że czasem sens znajduje się w przekraczaniu własnych granic i działaniu dla większego dobra.

Bądź sobą: prawda jako droga do spójnego życia

Życie sensowne, oprócz skupienia się na większym celu i świecie nas otaczającym, polega na czymś jeszcze – mianowicie na byciu sobą. Co rozumiemy pod słowami „Bądź sobą”? To znaczy: bądź prawdziwy. Udawanie kogoś wiąże się z potrzebą akceptacji i chęcią bycia ocenianym w pozytywnym świetle, jednak jest to życie w ciągłym napięciu. W byciu sobą chodzi o bycie spójnym między tym, co czujemy, myślimy, a tym, co pokazujemy na zewnątrz innym. Komunikat, który wysyłamy w świat, do innych osób, jest wynikiem naszych emocji, przemyśleń, sygnałów w ciele i naszej duchowości. Często u ludzi tej spójności brakuje, co powoduje, że nasz komunikat – czyli to, co mówi nasza mimika, ciało czy emocje – przekazuje coś zupełnie innego niż to, co zostało wypowiedziane czy zakomunikowane.

Sens niezależnie od wyniku

Logoterapia to podejście, które zachęca nas, by nie koncentrować się na oczekiwaniach wobec świata i na tym, co chcielibyśmy od niego otrzymać. Zamiast tego stawia na głęboką wiarę, że wszystko ma sens, niezależnie od tego, jak potoczą się nasze losy.
Kluczowe jest, by realnie oceniać swoje możliwości i dostosowywać cele do swoich zasobów. Jeśli bowiem działamy poniżej swojego potencjału możemy czuć się niedocenieni i wypaleni. Z drugiej strony, kiedy nasze potrzeby przerastają nasze zdolności, rodzi się frustracja, która potrafi nas zablokować.
Właśnie dlatego warto regularnie zatrzymywać się i pytać: czy to co robię jest w zgodzie z tym, kim jestem i co mogę osiągnąć? Tylko wtedy mamy szansę znaleźć sens, który nas napędza, a nie hamuje.

Zaproszenie do refleksji: czego świat od nas oczekuje?

Na koniec zachęcamy do zadania sobie pytania: „Do czego sens nas zaprasza i czego świat od nas oczekuje?” To odwróci na chwilę uwagę od naszych wyobrażeń i może stworzyć przestrzeń pomocną w przybliżeniu nas do czegoś większego w tym, kim jesteśmy.

Nadaj swojemu życiu z nami sens!

Bibliografia:

Frankl, V. E., & Skrzypczak, R. (2021). Lekarz i dusza: Wprowadzenie do logoterapii i analizy egzystencjalnej. Wydawnictwo Czarna Owca.
Solecki, R., & Rusin, M. (2024). Terapia sensem: Znajdź odpowiedzi na najważniejsze pytania. Wydawnictwo WAM.