Wiele osób zmaga się  z problemami natury psychologicznej. Niestety wciąż pokutuje przekonanie,
że jest to temat tabu. Niezdiagnozowane oraz nieleczone problemy psychologiczne mogą być naprawdę niebezpieczne na wielu płaszczyznach: zdrowotnych, społecznych czy ekonomicznych. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać u siebie oraz u innych niepokojące objawy i jak sobie z nimi radzić.

Rozpoznanie problemów psychologicznych może być trudne, ponieważ objawy często są subtelne i różnią się między osobami. Każdy przypadek należy więc rozpatrywać indywidualnie. Istnieje jednak kilka kluczowych znaków, na które warto zwrócić uwagę. Zmiany nastroju, takie jak przewlekły smutek, niepokój, drażliwość czy nagły zwrot o 180 stopni: przesadna euforia i entuzjazm, mogą wskazywać
na problemy psychologiczne. Również zmiany w zachowaniu, takie jak wycofanie społeczne, unikanie codziennych obowiązków, czy zaniedbywanie higieny osobistej, mogą stanowić sygnał ostrzegawczy.

Problemy ze snem, w tym bezsenność, trudności z zasypianiem, przerywany sen, czy nadmierna senność, często towarzyszą problemom psychicznym. Zmiany apetytu, które prowadzą do znaczących zmian
w masie ciała, są kolejnymi objawami. Trudności z koncentracją, problemy z pamięcią oraz podejmowaniem decyzji również mogą świadczyć o problemach psychologicznych. Objawy fizyczne, takie jak chroniczne bóle, zmęczenie, bóle głowy i problemy trawienne, często towarzyszą zaburzeniom psychicznym. Warto również zwrócić uwagę na tzw. bóle somatyczne.

Najpoważniejszym, bezpośrednio zagrażającym życiu, sygnałem są myśli samobójcze, które wymagają natychmiastowej interwencji. Nie bójmy się zadzwonić wtedy pod numer Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym: 800 70 2222, a nawet pod numer ratunkowy 112.

Problemy psychologiczne: rodzaje, objawy

Problemy psychologiczne mogą przybierać różne formy i obejmują szeroki zakres zaburzeń.
Jednym z najczęstszych jest depresja, charakteryzująca się przewlekłym smutkiem, anhedonią, zmęczeniem, zmianami apetytu i snu oraz myślami samobójczymi. Występujące z podobną częstotliwością zaburzenia lękowe (dawniej nerwice) objawiają się nadmiernym lękiem, niepokojem, unikaniem sytuacji wywołujących lęk oraz fizycznymi objawami lęku, takimi jak drżenie czy pocenie się.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, znane również jako choroba afektywna dwubiegunowa (ChaD), obejmują epizody manii/hipomanii – chorujący ma wtedy podwyższony nastroju,  nadmiernej energii,
ale czasem również drażliwość i irytację, przeplatane epizodami depresji. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) charakteryzują się natrętnymi myślami (obsesjami) i powtarzającymi się zachowaniami (kompulsjami), mającymi na celu zmniejszenie lęku. Schizofrenia to poważne zaburzenie psychiczne, w która objawia się objawami pozytywnymi tj. halucynacjami, urojeniami, zaburzeniami myślenia i zachowania oraz objawami negatywnymi m. i. wycofaniem społecznym, spowolnieniem myślowym, sennością. Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja, bulimia i inne zaburzenia jedzenia, często wynikają z niezdrowych relacji z jedzeniem i obrazem ciała. Zaburzenia osobowości to trwałe wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które są szkodliwe dla jednostki i jej otoczenia. Istnieje wiele zaburzeń osobowości, w tym: osobowość chwiejna emocjonalnie (borderline) czy osobowość narcystyczna.

Leki na zaburzenia psychiczne

Leki są często stosowane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, często w połączeniu z dostosowaną psychoterapią. Leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), są często stosowane w leczeniu depresji. Benzodiazepiny są powszechnie używane jako leki przeciwlękowe, choć leki przeciwdepresyjne również mogą działać przeciwlękowo. Leki stabilizujące nastrój, takie jak lit i leki przeciwpadaczkowe,
są stosowane w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Leki przeciwpsychotyczne, zarówno typowe (klasyczne) neuroleptyki, jak i atypowe (nowoczesne) neuroleptyki, są stosowane w leczeniu schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych. W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych stosuje się SSRI oraz leki trójpierścieniowe.

Przyczyny chorób psychicznych

Choroby psychiczne mogą mieć wiele różnych przyczyn, które często są ze sobą powiązane.
Czynniki biologiczne obejmują genetykę. Czynniki genetyczne odgrywają znaczącą rolę, ponieważ wiele zaburzeń psychicznych ma komponent dziedziczny. Dziedziczenie genów zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych (dziedziczymy jednakże skłonność do choroby, nie samą chorobę) oraz zaburzenia w równowadze neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina. Struktura mózgu również może odgrywać rolę, gdyż anomalie w budowie lub funkcjonowaniu mózgu mogą prowadzić do zaburzeń.

Czynniki psychologiczne to trauma, zwłaszcza doświadczenia traumatyczne z dzieciństwa, oraz chroniczny stres i trudne sytuacje życiowe. Niektóre cechy osobowości mogą zwiększać ryzyko zaburzeń psychicznych. Czynniki społeczne obejmują warunki życia, środowisko pracy oraz relacje interpersonalne. Kultura, normy i wartości społeczne, a także stygmatyzacja zaburzeń psychicznych, również mogą wpływać na rozwój chorób psychicznych.

Dlaczego zdrowie psychiczne jest ważne?

Zdrowie psychiczne jest kluczowym elementem ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Wpływa na zdolność do radzenia sobie ze stresem, relacjami międzyludzkimi, adaptacją w pracy i chęcią do nauki i rozwoju. Zdrowie psychiczne ma bezpośredni wpływ na jakość życia, wpływając na ogólne poczucie szczęścia i zadowolenia z życia. Zaburzenia psychiczne mogą wpływać na zdrowie fizyczne, prowadząc
do problemów takich jak choroby serca, problemy trawienne i osłabiony układ odpornościowy.

Prawidłowe funkcjonowanie ludzkiej psychiki wpływa również na zdolność do budowania i utrzymywania zdrowych relacji z innymi, a także na wydajność zawodową, zdolność do koncentracji i podejmowania decyzji. W związku z tym, dbanie o zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak dbanie o zdrowie fizyczne.

Nie wstydź się prosić o pomoc

Każdy przypadek zaburzeń psychicznych jest unikalny, dlatego ważne jest, aby szukać profesjonalnej pomocy i diagnozy, która uwzględni wszystkie możliwe przyczyny i czynniki wpływające na zdrowie psychiczne. Warto zwrócić uwagę, czy specjalista, do którego udajemy się po poradę ma ukończone studia wyższe, odbywa superwizje i czy jest zarejestrowany w Polskim Towarzystwie Psychologicznym (PTP).
Rozpoznanie niepokojących objawów powinno być pierwszym krokiem w próbie radzenia sobie z własną psychiką, natomiast to specjaliści, tacy jak psycholog i/lub psychiatra powinni prowadzić dalsze wsparcie. Nieoceniona jest również pomoc i podpora najbliższego otoczenia: rodziny, przyjaciół, osób zaufanych. Starajmy się ze sobą rozmawiać.

W poradni Make Sense znajdziesz specjalistów, co do których możesz mieć pewność, że udzielą
Ci profesjonalnej pomocy, zgodnie z etyką, wytycznymi naukowymi, ale przede wszystkim empatią.
O terapeutach i ich kompetencjach przeczytasz tutaj: https://poradniamakesense.pl/specjalisci/.

Jeżeli chcesz śledzić na bieżąco pracę poradni, poczytać o zdrowiu psychicznym, zapraszamy
na facebooka: https://www.facebook.com/people/MAKE-SENSE-poradnia-psychologiczno-psychoterapeutyczna/61555888450348/